Trabzonspor Kadın Futbol Takımı Teknik Direktörü Gürkan Çavdar ve kaptan Sema Polat, kadın futbolunu farklı bir çerçeveden değerlendirdi… Trabzonspor Dergisi’nin son sayısında röportajı yer alan ikili kendi çerçevelerinden kadın futbolunu yorumlarken yaşanan sorunlar ve çözüm yollarıyla ilgili görüşlerini ortaya koydular…
Şimdi sizi kadın futbolu üzerine yapılan bu analiz söyleşi ile baş başa bırakalım….
Ülkemizdeki kadınların birçoğu, toplumumuzun ideolojisi olan ataerkil düzenin etkisi altında, hayallerini zihninin odalarına kilitlemektedir. Bu ideoloji, başta kültürümüz olmak üzere, toplumun tüm hücrelerine nüfus etmekte ve bu alanları şekillendirmektedir. Kadınlarımızın bu ideoloji çerçevesinde karşılaştığı mental ve fiziksel birçok zorluk mevcuttur. En temel zorluklardan biri de kadınların spordaki kabul görmeyen yeriyle ilişkilidir.
En başta, ‘Bu erkek sporu, bu kadın sporu’ diye kalıplara soktuğumuz spor aktivitelerinin evrensel olduğunu ve ataerkil düzenin bir parçası değil, hümanist bakış açısının bir getirisi olduğunu bilmeliyiz. Sporun sanki yalnızca erkeklere ait bir kulvar olduğu, başarıların yalnızca bu düzenle sağlanacağı fikri, her ne kadar son yıllarda yavaş yavaş kırılmaya başlasa da, kadınların futboldaki varlığı hala belirli kesimler tarafından eleştiriye maruz kalmakta.
‘Sen kadınsın’ ile başlayan damgalayıcı cümlelerden, kadınların sporda giydiği kıyafetlere kadar karışılması, en büyük toplumsal eksikliklerimizden birini gözler önüne sermektedir. Cinsiyet eşitsizliğine karşı en çok ayrımcılığın yapıldığı alanlardan biri elbette ki futboldur.
Türkiye’de kadınların futbola başladıklarında aldıkları tepkiler, genel itibariyle seçmiş oldukları branşın cinsiyetlerine uygun bir branş olmadığı yönündedir. Bunu kırmanın ve ilginin arttırılmasının en temel yolu, aile bireylerinin bu konuda bilinçlendirilmesinden ve okulda alınan eğitimlerde, beden eğitimi öğretmenlerinin öğrenciler üzerindeki desteğinden geçer.
Bununla ilgili Teknik Direktör Gürkan Çavdar şunları söylüyor: “Toplumun bakış açısında yıllara oranla olumlu bir gelişme var. Toplumda oluşan modernizasyon iyi ilerlediği için kültürel gelişim de bununla bağlantılı olarak pozitif anlamda ilerliyor. Eskiden aileler çocuklarını eğitimlere getirmek istemezdi, şimdi en büyük destekçileri. Kadın futbolcularının mental olarak daha iyi konuma gelebilmeleri ve performanslarının yüzde 100’ünü ortaya koyabilmeleri için futbol oynarken ‘yapabilirsin’i onlara hissettirmek en önemli görevimizdir. Ayrıca, oyuncuların mental olarak iyi hale gelebilmeleri için verilen desteğin yeterli kalmadığı boyutlarda psikolojik destek aldırarak oyuncuların ruhsal hayatlarının korunması gerekiyor.”
Trabzonspor Kadın Futbol Takımı kaptanı Sema Polat ise, yıllardır yaşamış olduğu tecrübelerinden yola çıkarak konuya ilişkin şu ifadeleri kullandı: ‘’Erkek egemen bir spor dalıyla ilgilendiğim için elbette ki toplum tarafından önyargılara maruz kalıyordum. Çevremde çok fazla ‘kızlar futbol mu oynar? ’Ayağı çizilecek, bacakları çapraz olacak’ gibi kalıpları kendi içimde yıkmamın en büyük sebebi, destekçim babamdı. Aile bireylerinin bu tarz sporlarda etkisi çok büyük, babamın çevreye verdiği ‘kadınlar da futbol oynar’ mesajının arkasında durması, benim için bir dönüm noktasıydı.”
Engeller nasıl
aşılabilir?
Dünyada ve ülkemizde kadın futboluna karşı oluşan ön yargılar, ilginin yok olmasına, bununla bağlantılı olarak da kadın futbolu için altyapı eğitiminin yetersiz kalmasına sebep olmaktadır. Her ne kadar belirli altyapı eğitimleri verilse de bu eğitimlerin her kesime ulaşamaması kadın futbolunun gelişmesini engelleyen en büyük etmenlerden birini oluşturmaktadır.
Tecrübeli teknik adam Gürkan Çavdar bu konuyla ilgili, “Sosyal alan, merkeze yakınlık, konaklama, antrenman ve beslenme alanlarının yeterli düzeyde olması açısından örnek alınabilecek tesislere sahibiz. Ancak Türkiye geneline baktığımızda aynı şansı ve imkanı bulamayan birçok kulüp var ve özellikle alt liglerde sorun çok daha büyük. Bu da dolaylı yoldan kadın futbolunun gelişememesine ve rekabet ortamının oluşamamasına sebep olmaktadır. Bu engelin aşılabilmesi için yerel yönetimlerin ve spor federasyonlarının, kadın futboluna yönelik ayrıştırma yapmadan geliştirme politikaları düzenlemeleri gerekmektedir. Okullarda oluşturulan spor etkinliklerinin yeterli desteği görmesi, uygun ortamlar oluşturulması ve bu desteğin kız çocuklarına hissettirilmesi, onlara hedeflerinin yalnızca hayallerden ibaret olmadığını göstermemizi sağlayacaktır” diye görüş belirtiyor.
Bu noktada Sema Polat şu açıklamayı yapıyor: ‘’Kadın futbolunun yeterli altyapı ve finansal destek alması konusunda, yıllar önce bu sorulsa, kesinlikle ‘hayır’ derdim. Şu an da tam olmamakla birlikte Trabzonspor gibi büyük camialara sahip kulüplerin yapmış oldukları desteklerle kadın futbolu daha iyi duruma getirilmekte. Öte yandan, önceden kadın takımları ve kadın futbolu daha az bilinmekteydi, ancak özellikle büyük kulüplerin kadın futbol takımı açmaları, kadın futbolunun bilinirliğini artırdı. Artık eskisi kadar kadın futboluna karşı bakış acısı net ve keskin çizgilerle çizilmemekte, daha esnek daha görünür yapıya büründü ve oluşan bakış açılarının değişmesi için ön yargısı olan kişileri maça çağırmak, çözüm yöntemlerinden birini oluşturuyor.’’
Arz-talep
meselesi mi!
Kadın futbolunun gelişimiyle ilgili en büyük zorluklardan biri de, kadın futbolunun kültür endüstrisinde pazarlama aşamasına henüz geçememiş olmasından kaynaklanmaktadır. Çavdar, bunun yalnızca Türkiye’de değil, dünya genelinde de olan bir sıkıntı olduğunu dile getirirken, “5-10 yıl öncesine nazaran daha iyi gelişmeler var ama genel sorunun aşılabilmesi için daha fazla çalışmalar yapılması gerekir” diyor.
Özellikle modern futbola geçişin ardından, çeşitli dönemlerde kadınların bu oyuna katıldıkları ve önemli gelişmeler kaydettikleri görülse de, alandaki cinsiyet temelli ilişkilerin ve eril iktidarın etkileri her zaman için kadın futbol alanının gelişmesine karşı bir engel teşkil etmekte ve medyada erkek futbolu, kadın futboluna oranla pastadan daha fazla pay almaktadır. Bununla bağlantılı olarak, pastadan alınamayan pay, medyanın ilgisizliğini doğrudan etkilemektedir. Toplum tarafında bir konuya ne kadar ilgi olursa, medya oradaki talebi gerçekleştirmek için o alana daha fazla yoğunlaşmakta; bu da dolaylı yoldan erkek futbolunun, kadın futbolundan daha görünür olmasına sebep olmaktadır.
Her ne kadar bu konu bir arz-talep meselesi olsa da, sporda ve futbolda kadınlarımızın yeteri kadar savaş vermesi dışında, yaptıkları başarıların medyada az görünür olması, kadınları demoralize ediyor. Buna ilişkin Sema Polat, sebebin cinsiyet eşitsizliğinden daha çok, arz talep meselesinden kaynaklı olduğunu dile getiriyor. Polat’ın ‘’Şu an erkek futbolu, kadın futbolundan daha popüler. Medya, popüler olanı daha çok çekmekte. Kadın futbolu toplumda daha popüler olsa, doğal olarak medyanın da gözdesi konumunda olacak’’ şeklindeki ifadesi, günümüze bakıldığından Yakınsama Kültürü kavramı ile yıkılmaya başlamıştır.
Yakınsama
kültürü!
2000’lerin başında ortaya çıkan Yakınsama Kültürü kavramı, yeni medyanın oluşturulmasıyla değerini yavaş yavaş kaybeden geleneksel medyanın güçler savaşına girdiği noktayı oluşturmaktadır. Sosyal medya araçlarının iletişimde devreye girmesi ve bununla bağlantılı olarak saha kenarında yer alan sosyal medya içerik üreticilerinin, ana medyada çok fazla yer almayan kadın futbolunu sosyal mecralarda popüler hale getirmeye çalışmasıyla kadın futbolu güç kazanmaya başlamıştır. Profesyonel kadın futbol kulüpleri sosyal medyalarında yaptıkları çeşitli paylaşımlarla kendi görünürlüklerini yaratmakta ve kendi reklamlarını yaparak kitleleri kendileri yönetmektedir. Bu durum kadın futbolunun birçok medya kanalında görünürlüğünün arttırılmasının dışında kadın futbolunun ticari anlamda büyümesine ve iyileştirilmesine büyük oranda katkı sağlamaktadır.
Önemli sorunlardan biri de
yetersiz finansal destektir
Kadın futbolunda önemli sorunlardan bir diğeri ise yetersiz finansal destektir. Kadın futbolu, erkek futboluna kıyasla genellikle daha az finansal destek almakta ve bu durum, kadın sporcuların profesyonel olarak gelişmelerini zorlaştırmaktadır. Sponsorların ilgisizliği, liglerin ve kulüplerin yeterli kaynaklara sahip olmaması, kadın futbolunun gelişimini sınırlayan unsurlar arasındadır.
Bu konu hakkında Gürkan Çavdar, ‘’Bu bir endüstri. Erkek futboluna olan ilgi, seyirci sayısı, futbol maçlarının pazarlanması yayın gelirleri… Bunlar büyük bir pasta. Kadın futbolu daha bunun emekleme aşamasında. Bizler halen daha maçların naklen verilenmesinin, reklam gelirlerinin artırılmasının peşindeyiz. Yaptığımız iş görsel açıdan ne kadar iyi olursa, özellikle oynanan futbol ilgi çekmeye başladıkça seyircinin talebinin daha yüksek olacağını dile getirmekte” diyor.
Yetersiz finansal destek, dolaylı yoldan yine toplumun arz ve talebine bağlı olmakta. Kadın Futbolunun pastadaki payı ne kadar büyük olursa, medyada yayınlaması için oluşan talep de daha fazla olacak, bu da görünürlüğü ve bilinirliği arttırarak genç kızların daha fazla bu alana teşvik edilmesini sağlayacaktır.
Toplumsal
değişimin parçası
Konuyu toparlayacak olursak kadınların futboldaki yeri kariyer anlamındaki başarılarının altında yatan çeşitli zorlukları barındırmaktadır. Özellikle okullarda verilen eğitimlerde hocaların destekleyici etkisi, çocukların hem kariyer anlamında kendi isteklerini şekillendirmelerine hem de oluşabilecek fırsatları daha rahat görebilmelerini sağlamak adına oldukça önemlidir. Bu noktada beden eğitimi öğretmenlerine oldukça fazla görev düşmektedir. Türkiye Futbol Federasyonu’nun yapacağı çeşitli kampanyalar ve kadın sporculara ayrım yapılmadan, teşvik amaçlı yapılacak reklamlarla kadın futbolunun değeri hak ettiği boyuta ulaştırılabilir. Ayrıca kadın futbolcuların başarıları ve hikayelerinin medya aracılığıyla paylaşılması, genç kızların spor yapma isteğini artıracak ve kadın futbolunun toplumda daha yaygın şekilde bilinmesinin yollarını açacaktır.
Kadınların sporda karşılaştıkları sorunların çözümü sadece bireysel çabalarla değil, toplumun tüm kesimlerinin destek vereceği sistematik bir yaklaşımı gerektirir. Bu doğrultuda bu konunun en temel çözümü yalnızca kamu kurumlarının değil aynı zamanda bununla bağlantılı olarak özel sektörde bulunan kurumların da konuyu destekleyen bir tutum sergilenmesinden geçmektedir. Kadın futbolu sadece sporun değil, aynı zamanda toplumsal değişimin de bir parçası olarak ele alınmalı ve yapılacak çeşitli çalışmalarla gelecekte daha fazla kadın sporcuya ilham verilmelidir.