Geçmişten Günümüze Trabzon’da Habercilik TRABZON’DA ESKİ VE YENİ GAZETELER, DERGİLER, MECMUALAR, BÜLTENLER VE YILLIKLAR) Not: Trabzon haber ve basın tarihi gerek o kadar zengindir ki, Türk basınına kendisini kabul ettirerek , Haber yayıncılığında fark yaratmıştır.
Hatta, İstanbul basınında ki birçok gazete Trabzonlu basın mensupları tarafından çıkartılmıştır. Samsun’dan Batum’a kadar Trabzon’a bağlı olan bölge şehirlerde birçok dergi ve gazete çıkmıştır. Fakat biz bu araştırmamızda sadece Trabzon ili ve ilçelerindekilerden örnekler sunduk.
Bunların bile sayısı iki yüz altmış sekiz adedi aşmıştır. Trabzon’da ilk matbaanın kurulduğu 1865 yılından 1999 yılına kadar, ilk gazetenin çıktığı 1869 yılından bu tarihe kadar
103 gazete,
75 dergi,
21 mecmua,
33 bülten
37 adet yıllık yayınlanmıştır.
Bu bir basın rekorudur.
Toplam 269 çeşit etmektedir. 2007’ye kadar ki rakamları daha önce verdik. Bu rekor Trabzon Haber Basın İl Müdürlüğü nün, kurulmasından sonra daha köklü bir şekilde araştırılarak ortaya koyulmaya ve resmen arşivlenmeye başlanmıştır.
Böylece ileride daha güçlü bir basın ekolünün ve basın dünyasının Trabzon’da ortaya çıkacağına dair inancımız tamdır. Zira, Trabzon Gazeteciler Cemiyeti, Karadeniz Yazarlar Birliği, Türkiye Yazarlar Birliği Trabzon Temsilciliği ve Trabzon Yazarlar birliği gibi birçok basın ve yazar kuruluşu bu oluşumu canı gönülden desteklemektedir. Böylece Trabzon’daki çalışmalar Ankara’ya belgesel olarak ulaşmaktadır.
Savaş yıllarında bile aksamayan Trabzon haber basını elbette bundan sonra daha büyük üretimler yaparak, eserler yererek ülkemizin aydınlanmasına ve kalkınmasına katkıda bulunacaktır.
Trabzon da kitap dergi ve gazeteler
Çağımızda ileri ülkelerle geri kalmış ülkeler arasındaki en büyük farkın kitap — dergi – gazete — kütüphane ve okuyucu farkı olduğunu her zaman belgeleriyle açıklıyoruz.
Hatta insanların kafasına okul yapmadan tarlasına okul kurulamadığının, kafasına bir bilgi yolu yapmadan tarlasından yol vurulamadığını zaman zaman örnekleriyle açıklayarak kültürlü olmanın, adam yetiştiren adam olmaya gayret etmenin değerine dikkat çekmekteyiz.
Bu yazımızda da ileri ülkelerle aramızdaki bu farkları kapatmak için son on yılda Trabzon’un bu konuda bütün Karadeniz bölgesine ve hatta bütün Türkiye şehirlerine nasıl örnek olduğunu belirtmeye çalışacağım.
Arşivimizdeki belgelerden yaptığımız tespitlere göre son 10 yılda Trabzon’da çıkan kitapların sayısı 53, gazetelerin çeşidi 30, dergilerin çeşidi ise 42’dir. Bu asgari rakamdır. Gerçek rakam bundan çoktur. Bu bir rekordur.
Trabzonluların son on yılda ilim ve kültüre, bilgili kalkınmaya ne kadar önem verdiklerini, ne kadar çok gazeteci, matbaacı ve yazar yetiştirdiklerini, okuyucu sayısını ne kadar arttırdıklarını, okullaşma oranında ne kadar ilerlediklerini, toplum bilgi ve kültür seviyesini ne kadar yükselttiklerini ortaya koymaktadır.
Bu gazetelerin, dergilerin, kitapların, yazarların, gazetecilerin, matbaa ve yayınevlerinin adlarını da tespit ettim amma çok uzun ve büyük yer alacagından onu başka bir yazımıza bırakarak sadece fotoğraflarını sunuyorum. Sadece şunu vurgulamak istiyorum ki bu sevindirici tablonun en son örnekleri Trabzon Haber basın tarihine de Türkiye basın tarihine de geçmiştir. Bu kültürel gelişmeye katkıda bulunan ve imzasını atan herkese teşekkür ediyoruz.
Çünkü: Çocuklarımız artık kitaplarla büyüyecektir.
Şimdi Rize’den Samsun’a kadar bütün Doğu ve Orta Karadeniz Şehirlerinde üniversitelerin kurulması da çok sevindiricidir. Trabzon Bâb-ı Âlisi devamlı güçlenmektedir.
Şöyle ki: Trabzon’da çıkan eski ve yeni yayınlar çok zengindir.
Anadolu Şehirleri içinde en birinci sayısal üstünlüğe ve kaliteye sahiptir.
TRABZON’DA ESKİ VE YENİ GAZETELER
Trabzon’da çıkan eski ve yeni gazete, dergi, mecmua, bülten ve yıllıkların payı büyüktür.
Öyle ki: Anadolu’da yayınlanan ilk gazete Erzurum Envâr-ı Şarkiye (Doğunun nürları) gazetesi olurken Anadolu’da çıkan ikinci gazete Trabzon VİLÂYET GAZETESİ (1869) OLMUŞTUR.
(Bu gazetenin örnekleri Trabzon İl Halk Kütüphanesinde mevcuttur. Fakat, Anadolu’da ilk matbaa 1865 yılında kurulan Trabzon Vilayet Matbaasıdır ki Trabzon’un 22 vilâyet Sâlnâmesi (yıllıkları) de burada basılmıştır. (Bunlar da bugün Trabzon Belediyesi Kültür Müdürlüğü’nün bulunduğu Mahmut Goloğlu Kütüphanesindedir).
İşte, Trabzon’un, hatta 1925’e kadar Trabzon’a bağlı olan Samsun, Ordu, Giresun, Gümüşhane, Rize ve daha önce Trabzon’dan ayrılan Batum vilayetlerinin bile iktisadi, ilmi, siyasi, idari ve kültürel konuları bu yıllıklarda vardır.
Bu bakımdan Trabzon basının geleceğini hazırlamak kadar geçmişini ve bugününü halka hizmet bakımından iyi tanımak lâzımdır. Bu nedenle bu araştırma ve incelememizde Trabzon matbuât ve neşriyât tarihinde yayınlanan örnekleri bilgilerinize sunmak istedik.
Bunları öğrenince Trabzon’un Türkiye’de halâ yedi kültür şehrinden biri oluşunun nedenlerini de kavramak mümkündür. Ancak buna Trabzon’daki matbaa, kütüphane, kitapevi ve yayın kuruluşlarını, hatta okulları da katmak lazımdır.
Çünkü: Okumak ve yazmayı ilgilendiren her konu ve kuruluş basınla ilgilidir.
Ancak, basın kuruluşlarının eleştirici, araştırıcı ve tarafsız mücadelesi topluma zarar vereceklere karşı caydırıcı bir tedbir sağladığından basının topluma hizmetteki yeri çok daha güncel ve aktif olmaktadır.
Bu bakımdan Trabzon haber basınını her yönüyle güçlendirmeye çalışmalıyız.
Bu yazımız da bu bakımdan bir köklü hatırlatma ve uyarıdır. Zira, Trabzon basınının Trabzon tarihindeki hizmetlerini ortaya koymadan yeni kalkınma hizmetleri hakkıyla gerçekleştirilemez.