Trabzon’da yıl 1913’tü. Osmanlı’nın yorgun ama direnen coğrafyasında, Karadeniz’in kıyılarına kurulu Trabzon şehrinde, bir grup idealist öğretmen ve genç, yalnızca top koşturmak değil, bir ulusun ayakta kalış mücadelesine kültürel bir omuz vermek üzere yola çıktı. Bu cesur adımın adıydı: Trabzon İdman Yurdu.
Dönemin Trabzon Lisesi müdürü İsmail Sarıbaşoğlu liderliğinde kurulan bu kulüp, şehirdeki ilk Türk spor kulübü olma özelliğini taşıyordu. Rum ve Ermeni gençlerin kurduğu futbol kulüplerine karşılık Türk gençlerinin de sahada yer almasını amaçlayan İdman Yurdu, kısa sürede Trabzon’un dört bir yanına yayılacak bir spor seferberliğinin de öncüsü oldu.
Trabzon’da ilk kurulan İdmanyurdu Futbol Takımı (1913)
Kulübün ilk yıllarında kullanılan kırmızı-beyaz formalar, sadece renk değil, aynı zamanda o yıllardaki ulusal duygunun da bir sembolüydü. Kuruluşundan kısa süre sonra sahaya çıkan Trabzon İdman Yurdu, ilk maçını bir Rum takımına karşı oynadı ve 2-0 galip geldi. Bu zafer, yalnızca bir spor müsabakasının sonucu değildi; aynı zamanda Türk gençliğinin spor alanında da var olacağının ilanıydı.
Kulüp yöneticileri ve futbolcuları, yalnızca şehir merkezinde değil, Akçaabat, Vakfıkebir, Beşikdüzü, Görele gibi çevre ilçelere de giderek sporu tanıttılar, futbolun millî bir aidiyet haline gelmesi için büyük çaba sarf ettiler.
Sahada Başladı, Cephede Bitti
Ancak bu umut dolu günler ne yazık ki uzun sürmedi. 4 Ağustos 1914’te ilan edilen genel seferberlikle birlikte, kulübün neredeyse tüm oyuncuları ve yöneticileri silah altına alındı. Kimi Sarıkamış’a, kimi Kafkasya cephesine, kimi Yemen’e gitti. Sahalardan cephelere giden bu gençler, bir daha geri dönmedi. Kulüp, oyuncusuz kalmıştı. Trabzon İdman Yurdu, sahada aldığı zaferlerin ardından şimdi de “vatan uğruna” şehit düşen sporcularıyla tarihe geçti.
Kulübün resmî olarak kapanması söz konusu olmasa da, faaliyetleri tamamen durdu. Arşivlerde, İdman Yurdu’nun tekrar sahaya çıkması yıllar alacaktı.
14 Temmuz 1941 tarihli Ulus gazetesinde 1941 Trabzon Şampiyonu İdman Ocağı takımı.
Geri Dönüş ve Yeni Renkler
Kulüp resmi olarak fes edilmemiş ancak 1914 yılında tüm spor faaliyetleri durdurulmuştur. İdman Yurdu, 1921 yılına kadar tüm spor faaliyetlerine ara vermiş olmakla birlikte resmi olarak kulüp varlığı devam etmiş ve 1921 yılında İdmanocağı spor kulübünün kurulması ile birlikte kardeş kulüp olarak tekrar çalışmalarına başlamıştır.
Yeni dönemde, kulüp yeniden şehirdeki futbolun lokomotifi oldu. Trabzon’un çeşitli semtlerinden yetenekli gençleri bünyesine kattı, farklı turnuvalarda boy gösterdi. Ancak bu dönem de yine başka bir dönüşümün habercisiydi.
Ve Trabzonspor’un Temel Taşı Oldular
1960’lı yıllara gelindiğinde, Türkiye’de profesyonel futbol kulüpleri yapılaşmaya başlamıştı. Trabzon’un da artık ulusal liglerde temsil edilmesi gerekiyordu. Bu ihtiyaç doğrultusunda 20 Temmuz 1966’da Trabzonspor kuruldu ve Trabzon İdman Yurdu, tüm mal varlığı ve oyuncularıyla birlikte bu büyük birleşmeye katıldı.
Bugün Trabzonspor’un doğrudan seleflerinden biri olan İdman Yurdu, yalnızca bir spor kulübü olarak değil, aynı zamanda bir kültürel direnişin, fedakârlığın ve kent aidiyetinin sembolü olarak anılmaktadır.
TRABZON İDMAN OCAĞI 1974 – 1921 yılında kurulan Trabzon İdman Ocağı’nın 1974 yılındaki kadrosu. (Soldan sağa Ayaktakiler) : Cahit Atalay, Turgay, Zeki, Hasan, Zafer, Selçuk. (Oturanlar): Turan, Suat, Mustafa, Turgay, Orhan.
İdman Yurdu’ndan Kupa Beyi’ne..
Trabzon İdman Yurdu’nun hikâyesi, sadece top oynayan gençlerin değil, bir milletin azminin ve direnişinin de hikâyesidir. Kimi zaman formasıyla sahada, kimi zaman üniformasıyla cephedeydiler. Her biri, adını bugün belki bir arşiv belgesinde, belki bir sararmış fotoğrafta yaşatıyor.
Bugün bordo-mavi renkler yükselirken, unutulmaması gereken şey şudur:
Trabzonspor’un doğuşunda, Trabzon İdman Yurdu’nun şehit düşen genç yüreklerinin izi vardır.
Trabzon İdman Yurdu’nun Faaliyet Durumu!
İdman Yurdu, Trabzonspor‘un kurulmasıyla birlikte aktif futbol çalışmalarını sonlandırmıştır. Kulüp, resmi olarak kapatılmamış ve hala kâğıt üstünde yaşatılmaya devam etmektedir. İdmanyurdu, 1966 yılından itibaren hiçbir futbol liginde bulunmamış ve resmi müsabaka yapmamıştır. 1987 yılına kadar amatör takımlarla çeşitli hazırlık maçları yapmış ve 25 Mart 1987’de Yakupluspor ile oynadığı son hazırlık maçı ile birlikte amatör düzeyde dahil olmak üzere tüm çalışmalarını sonlandırmıştır.
İdmanyurdu, günümüzde kâğıt üstünde yaşamaya devam etmektedir. Kulüp, Türkiye Futbol Fedrasyonuna bağlı olmadan varlığını sürdürmektedir. Kulübün tüm hakları Trabzonspor’a ait olup bölge halkı tarafından tekrar faaliyete geçmesi beklenmektedir
